 |
| Richard Serra το 2005. Φωτογραφία από τον Oliver Mark © Oliver Mark / CC BY-SA 4.0 |
«Θεωρώ ότι ο χώρος είναι υλικό. Η άρθρωση του χώρου έχει αποκτήσει προτεραιότητα έναντι άλλων ανησυχιών. Προσπαθώ να χρησιμοποιήσω τη γλυπτική φόρμα για να κάνω τον χώρο ξεχωριστό».
Ο εμβληματικός Αμερικανός γλύπτης Richard Serra (1938-2024), γνωστός για το μνημειώδες ατσάλινο γλυπτό του που του χάρισε το παρατσούκλι του «ποιητή του σιδήρου» μεταξύ των συναδέλφων καλλιτεχνών, πέθανε στις 26 Μαρτίου 2024, σε ηλικία 85. Παρουσιάζουμε τα γλυπτά του που προκαλούν δέος, μια ολόκληρη ζωή που καλεί κάποιον να αναθεωρήσει τη σχέση κάποιου με το χώρο.
«Μου πήρε χρόνια για να το καταλάβω, αλλά τελικά έφτασα στο σημείο όπου άρχισα να κατασκευάζω πρώτα με το κενό και το υλικό έγινε απλώς το δοχείο για το κενό. "
Richard Serra: Να γίνεις γλύπτης
Γεννημένος στο Σαν Φρανσίσκο το 1938, ο Richard Serra μεγάλωσε παρατηρώντας τα ναυπηγεία όπου εργαζόταν ο πατέρας του. Αυτό έμελλε να επηρεάσει βαθιά την εξέλιξή του ως καλλιτέχνη. Ανακαλώντας μια ανάμνηση από τα ναυπηγεία όταν ήταν τεσσάρων ετών, ο Serra περιέγραψε πώς είδε ένα πλοίο να μεταμορφώνεται από αυτό το τεράστιο, βαρύ πράγμα σε μια πλωτή κατασκευή. «Όλη η πρώτη ύλη που χρειαζόμουν περιέχεται στο απόθεμα αυτής της μνήμης», εξήγησε.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Αγγλική Φιλολογία στο UC Berkeley, και αργότερα στο UC Santa Barbara, ο Serra εργάστηκε σε χαλυβουργεία για να συντηρήσει τον εαυτό του στο κολέγιο. Και πάλι, αυτή η στενή συνάντηση με τη βιομηχανική εφαρμογή του χάλυβα και τις οικοδομικές εργασίες μεγάλης κλίμακας θα συνέβαλε στην καλλιτεχνική του πρακτική. Ο Serra συνέχισε να σπουδάζει ζωγραφική στο Πανεπιστήμιο του Yale, όπου έλαβε BFA και MFA, συνεργάστηκε με τον Josef Albers και γνώρισε άλλους καταξιωμένους καλλιτέχνες όπως ο Philip Guston , ο Robert Rauschenberg, ο Ad Reinhardt και ο Frank Stella. Μετά την αποφοίτησή του από το Yale, μια ταξιδιωτική υποτροφία τον πήγε στο Παρίσι για ένα χρόνο. Οι πιο σημαντικές συναντήσεις στο Παρίσι για τον Serra ήταν με τον Philip Glass, ο οποίος θα γινόταν συνεργάτης και δια βίου φίλος, και τον Constantin Brancusi, του οποίου το στούντιο επισκεπτόταν σχεδόν κάθε μέρα. Εκτός από τον Brancusi, ο Giacometti, που ζούσε επίσης στο Παρίσι εκείνη την εποχή, ήταν η πιο σημαντική προσωπικότητα για τον Serra, εμπνέοντάς τον να δει τις πολλές δυνατότητες αντιμετώπισης του χώρου με νέους τρόπους.
Ο Serra άρχισε να δημιουργεί τα πρώτα του γλυπτά χρησιμοποιώντας μη παραδοσιακά υλικά (όπως υαλοβάμβακα και καουτσούκ) το 1966, και από το 1968 έως το 1970, δημιούργησε τη σειρά των κομματιών Splash - λιωμένος μόλυβδος πιτσιλίστηκε στους διαχωρισμούς μεταξύ δαπέδων και τοίχων. Τα κομμάτια Prop του, ξεκινώντας το 1969, ήταν πειράματα στη βαρύτητα: τα μέρη δεν συγκολλήθηκαν μεταξύ τους ή προσαρτήθηκαν, αλλά μόνο ισορροπούσαν χρησιμοποιώντας βάρος και βαρύτητα.
Παρουσιάζοντας το "Process" και το Negative Space
Στη δεκαετία του 1960, ο Serra άρχισε να εισάγει τη «διαδικασία» στο γλυπτικό του έργο, κάνοντας τη διαδικασία παραγωγής πιο σαφή για το κοινό. Θέλοντας να εξετάσει το χώρο σε σχέση με το χρόνο και την κίνηση, αφαίρεσε τη γλυπτική από το βάθρο και την έφερε πιο κοντά στους ανθρώπους, για να θέσει το ερώτημα: Τι μπορεί να κάνει η μορφή σε σχέση με τον χώρο και την κίνηση;
Στην μετέπειτα καριέρα του, ο Serra εστίασε την τέχνη του γύρω από ελλειπτικές φόρμες, με τις ατσαλένιες επιφάνειες να αλλάζουν χρώμα και υφή όταν εκτίθενται στα στοιχεία. Πρόκειται για συγκεκριμένα έργα σε μνημειακή κλίμακα, που στρέφουν με τόλμη την προσοχή μας στον αρνητικό χώρο. Επηρεασμένος εν μέρει από τον βουδισμό του Ζεν και τους κήπους του Ζεν στην Ιαπωνία, ο Serra άρχισε να κατασκευάζει γλυπτικά έργα στα οποία το κενό ήταν πρώτο. Εξήγησε μια φορά: «Μου πήρε χρόνια να το καταλάβω, αλλά τελικά έφτασα στο σημείο όπου άρχισα να κατασκευάζω πρώτα με το κενό και το υλικό έγινε απλώς το δοχείο για το κενό».
Διάσημα έργα του Richard Serra
Gutter Corner Splash: Night Shift , 1969/1995
Ο Serra δημιούργησε για πρώτη φορά το Gutter Corner Splash στο στούντιο του Jasper Johns στη Νέα Υόρκη. Το 1995, το ξαναδημιούργησε και πρόσθεσε το Night Shift στον τίτλο, αφού αυτός και οι βοηθοί του δούλεψαν όλη τη νύχτα για να ολοκληρώσουν το έργο. Αφού στέγνωσε κάθε στρώση μολύβδου (που προερχόταν από ανακυκλωμένο φύλλο από μπουκάλια σαμπάνιας), ο Serra και οι βοηθοί του το έβγαλαν, το ανέτρεψαν στο πάτωμα και ως εκ τούτου δημιούργησαν τις φόρμες μολύβδου. Το έργο ήταν μια από τις πρώτες κριτικές του Serra στη στατική και ανυψωμένη έννοια της γλυπτικής.
 |
| One Ton Prop (House of Cards) , 1969 |
One Ton Prop (House of Cards) , 1969
Το 1969, ο Serra δημιούργησε το One Ton Prop (House of Cards) , φτιαγμένο από τέσσερις μολύβδινες πλάκες που ακουμπούν το ένα πάνω στο άλλο σαν ένα χαρτοφυλάκιο, ακαθόριστες, χρησιμοποιώντας την ισορροπία, τη βαρύτητα και το δικό τους βάρος για να παραμένουν στη θέση τους.
.jpg) |
| Richard Serra, Tilted Arc , 1981-89 |
Tilted Arc , 1981-89
Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έργα της καριέρας του Serra είναι το Tilted Arc, ένα τόξο ύψους 3,5 μέτρων για συγκεκριμένο χώρο, κατασκευασμένο από κυρτό χάλυβα που έχει εγκατασταθεί στο Federal Building Plaza στη Νέα Υόρκη. Οι εργαζόμενοι στα κτίρια γύρω από την πλατεία παραπονέθηκαν ότι το γλυπτό εμπόδισε την προσβασιμότητά τους μέσα από τον χώρο και μεταφέρθηκε το 1989. Σύμφωνα με τον Serra, «Το να αφαιρείς το έργο σημαίνει να το καταστρέφεις».
.jpg) |
| Richard Serra, Fulcrum , 1987 © Andrew DunnCC BY-SA 2.0 |
Fulcrum , 1987
Το Fulcrum ανατέθηκε στην πολυσύχναστη πεζοδρομημένη περιοχή Broadgate του Λονδίνου και λόγω των περιορισμών στο χώρο, ο Serra αποφάσισε να σχεδιάσει προς τα πάνω. Το γλυπτό έχει ύψος 16,8 μέτρα και αποτελείται από πέντε τραπεζοειδείς πλάκες από αδιάβροχο ατσάλι, που ακουμπούν το ένα πάνω στο άλλο για να δημιουργήσουν ένα γλυπτό που στηρίζεται πλήρως.
Snake, 1994-97
Δημιουργήθηκε για τα εγκαίνιά του και βρίσκεται μόνιμα στο Μουσείο Guggenheim του Μπιλμπάο, το γλυπτό του Serra Snake αποτελείται από τρία χαλύβδινα φύλλα που δημιουργούν μια καμπυλωτή διαδρομή. Ο Serra σκόπευε το έργο τέχνης να βιωθεί μέσα από τους αρνητικούς του χώρους.
Σειρά Torqued Ellipse , 1996 και μετά
Η σειρά Torqued Ellipse είναι αναμφισβήτητα από τα πιο εμβληματικά έργα της Serra. Άρχισε να τα εργάζεται το 1996, εμπνευσμένος από το χώρο στην μπαρόκ εκκλησία του 17ου αιώνα San Carlo Alle Quattro Fontane στη Ρώμη. Τεράστιες ατσάλινες πλάκες κάμπτονται σε ανοιχτά, κυκλικά γλυπτά, που περιστρέφονται προς τα πάνω και γέρνουν προς διάφορες κατευθύνσεις. Ο ίδιος ο Serra είπε για τα έργα:
«Συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε μεγάλο λεξιλόγιο κτιρίων με καμπυλόγραμμες μορφές, ιδιαίτερα σε μια πόλη που αποτελείται από ορθές γωνίες. Το μόνο κτήριο καμπυλότητας που μπορώ να σκεφτώ κάποια νότα στην πόλη εκείνη την εποχή ήταν το μουσείο Guggenheim του Frank Lloyd Wright. Και ήθελα να φτιάξω κάτι που θα ενημερωνόταν για την εμπειρία μου. Αν περπατήσετε γύρω από την καμπύλη, δεν ξέρετε πώς θα στρογγυλοποιηθεί. Φαίνεται συνεχές και ατελείωτο. Όμως η κοίλη πλευρά σαν σπηλιά, αποκαλύπτεται στο σύνολό της».